De grootste melkveebedrijven hebben de laagste kritieke melkprijs en zijn iets beter bestand tegen lage melkprijzen. Toch slagen ze er dit jaar niet in om dat te vertalen naar winst. Massa is bij de huidige prijzen geen kassa meer.

Voordelen groot bedrijf

Uit de analyse van de cijfers blijkt dat de kritieke melkprijs op de grote bedrijven lager ligt dan op de kleine en middelgrote (zie tabel). Dit jaar realiseren de grote bedrijven een kritieke melkprijs van €32,62 per 100 kilo melk. Bij de groep kleinste bedrijven is dat met €34,64 ruim €2 méér. Grote bedrijven zijn dus beter bestand tegen lage melkprijzen dan de andere twee categorieën. Dat is voor het gemiddelde bedrijf; in individuele situaties kan het verhaal natuurlijk anders zijn, bijvoorbeeld bij forse groei of als niet de hele stalruimte kan worden benut.

De grote bedrijven weten vooral voordelen te realiseren bij uitgaven voor onroerende zaken. Dat zijn onder andere onderhoud van de melkinstallatie, waterschapslasten en verzekeringen. Ook werk door derden en algemene kosten liggen een stuk lager. Bij die laatste post pakt de elektriciteitsrekening voor grootgebruikers per koe een stuk voordeliger uit. Een belangrijke post is ook privé; doordat de privé-uitgaven over meer kilo’s melk uitgesmeerd worden, zijn ze gemiddeld relatief lager dan op de kleinere bedrijven.

Grote bedrijven hebben echter ook nadelen; zo liggen de voerkosten een stuk hoger en waren ze vorig jaar meer kwijt aan lease van melkquotum en betalen van superheffing. Ook de kosten voor de financiering (rente en aflossing) liggen op een hoger niveau. Bovendien hebben deze bedrijven gemiddeld wat lagere overige bedrijfsopbrengsten.

Opvallend is dat de grote bedrijven gemiddeld een lagere melkprijs ontvangen. Dit jaar scheelt dat ongeveer €0,50 met de middelgroep en €0,69 met de kleinste bedrijven. Op de grote bedrijven zijn de gehaltes van de melk gemiddeld wat lager: de kleinste bedrijven hebben 3,57% eiwit en de grotere 3,52%. Bij het vetgehalte is het zelfs 4,49% versus 4,37%. Verder missen de grote bedrijven vaker de premie voor weidegang.

Schuld rekening-courant

Een ander criterium dat iets zegt over de weerbaarheid tegen de lage prijzen is de schuld in rekening-courant. Simpel gezegd: hoe ver mag de lopende rekening oplopen voordat problemen met de bank ontstaan. In de praktijk hanteert Flynth een maximum van 10 cent per kilo melk. In dit overzicht zien alle drie de typen bedrijven hun schuld toenemen: van 3 cent in 2015 naar 7 en 8 cent in 2016. De kleinste bedrijven hebben daarbij een cent hogere schuld. Dat is per kilo melk, dus in absolute aantallen is de schuld nog steeds het kleinst. Overigens is uit dit overzicht niet te halen of bedrijven al zijn bijgefinancierd of op andere manieren de schuld is teruggebracht.

Ook de hoogte van het lang vreemd vermogen is een indicator. Die is echter meer structureel en minder afhankelijk van een paar goed of slechte jaren. Grote bedrijven hebben meer vreemd vermogen per kilo melk. Wel is bij alle drie de categorieën het vreemd vermogen per kilo melk gedaald. Dat is te danken aan een hogere productie; de totale schuld per bedrijf bleef namelijk nagenoeg gelijk.

Lage melkprijs tikt door

Kijkend naar de geldstroom op de bedrijven dan zijn de saldo’s bij alle drie de typen bedrijven verder gedaald. Het gemiddeld kleine bedrijf realiseert dit jaar een saldo van €122.000; op het grote bedrijf is dat €300.000. Na aftrek van alle kosten en rente resteert een magere winst op het kleine bedrijf van €10.000 en €9.000 op het grote bedrijf. De winst wordt berekend op basis van inkomsten en kosten. Dat de winst nog altijd positief uitpakt komt omdat met name privé en aflossingen hiervan nog betaald moeten worden. Het middelgrote bedrijf doet het iets beter, maar de verschillen zijn beperkt. Als de winst wordt gecorrigeerd voor het aantal volwaardige arbeidskrachten, resteert op het kleine bedrijf een winst van €6.000 per VAK en €4.000 bij het grote bedrijf.

Het is opvallend, want vorig jaar kon het grootste bedrijf nog wel flink meer winst maken dan het middelgrote en het kleine bedrijf. In tijden van hoge melkprijzen profiteren grote bedrijven van hun omvang. Andersom tikt een slechte melkprijs, die bij deze bedrijven toch al lager was, juist op bedrijven met een grote productie extra hard door. Massa is dan geen kassa meer.