Op de Israëlische kibboets Tzora haalt manager Colin Lotzof met strak management het meeste uit de 900 melkkoeien. Hij heeft onorthodoxe keuzes gemaakt voor de bedrijfsopzet. Met een bijzondere melkstroom genereert hij extra inkomsten.

Ook is in die tijd een grootschalige reorganisatie ingezet. Oorspronkelijk kwam het voer van de ­eigen kibboets. Toen de drie kibboetsen samengingen, was ook het voermaterieel meegenomen wat niet efficiënt werkte. ­Bovendien was het economisch interessanter om op de markt de goedkoopste grondstoffen te kopen in plaats van het voer kopen van het zusterbedrijf.

Inmiddels was het voeren (vanzelfsprekend TMR) uitbesteedt aan een voerbedrijf. Dat gaf volgens hem de laagste kosten voor voeren en arbeid en gebeurt secuur, precies volgens de voorschriften. Het voerbedrijf ­probeerde de inkoop te drukken en de verkoop juist te maximaliseren. “Beide takken van het bedrijf lieten dus geld liggen.” Inkoop van grondstoffen is nu losgekoppeld waardoor beide onderdelen van de kibboets het maximale uit de markt kunnen halen. Bovendien is het akkerbouwbedrijf niet meer afhankelijk van de behoefte van het melkvee, wat meer teeltmogelijkheden biedt. Andersom kan het melkveebedrijf interessante grondstoffen kopen.

Werken met protocollen

Het managen van een dergelijk groot bedrijf kan niet zonder groepen. In totaal zijn er 12, ingedeeld naar lactatiestadium. Ook is er een attentie/aandachtsgroep. Alle dieren zijn voorzien van een slimme halsband voor monitoring van gezondheid en vruchtbaarheid. “Het is de om te focussen op de afwijkingen.” Het werken met protocollen is alles, benadrukt de ondernemer. Ze zijn niet zichtbaar in de stal maar zijn wel breed ingebed in de bedrijfsvoering en aansturing. Hij heeft er in de Verenigde Staten veel ervaring mee opgedaan en deze voor de eigen kibboets steeds geoptimaliseerd.

Uniformiteit is overal zichtbaar; zeker ook aan het exterieur van groepen kalveren, vaarzen en koeien. De dieren zijn mooi gelijk; er kan een waterpas over de ruggen als ze aan het voerhek staan. Wat verder opvalt is dat een groot deel van de koeien in ligboxen met roosters loopt in plaats van een vrijloopbodem. Dat is in Israël veruit het meest gebruikte systeem. Lotzof is overtuigd van de voordelen van vrijloop, maar omwille van de ruimte is destijds gekozen voor deels ligboxen. Hij wijt een recent oplopend celgetal deels aan dat systeem. “In Europa werkt het goed, met ons klimaat is een vrijloopbodem het beste.” Dat geldt overigens ook andersom.

Leveren koosjere melk

Naast het scherp zijn op kosten weet de kibboets ook aan de opbrengstkant wat te doen. Voor Nederlandse begrippen is de melkprijs al hoog. Er wordt een plus op de melk gemaakt door het leveren van koosjere melk (voldoen aan de Joodse spijswetten) aan één van de drie afnemers van de melk. De kibboets moet daarvoor aan een aantal eisen voldoen, waarvan de belangrijkste is dat de zaterdag geen joden aan het werk zijn. Het werk wordt dan door niet-joden gedaan. Alleen toezicht op het werk is dan toegestaan. Camera’s in de stallen en inspecties borgen de werkwijze. Organisatorisch is het lastig en kost het vast en zeker wat geld. Er is niet een enkelvoudige ‘koosjer-bonus’, maar de melkprijs die hij ontvangt is zo’n € 1 per 100 kilo hoger dan het gemiddelde van Israël.

Quoteringssysteem

In het algemeen draagt het Israëlische quoteringssysteem bij aan een gereguleerde productie waarbij zuivelprijzen door de Israeli Dairy Board worden vastgesteld. De prijs is mede afhankelijk van de voerkosten. Door dat alles schommelt de prijs over de jaren heen slechts met enkele euro’s. Momenteel is er discussie over het loslaten van het quotum, wat volgens Lotzof niet zonder gevolgen blijft. “De melkprijs zal dan zeker dalen.”
Hij verwacht dat de kibboets dan in aantal koeien gaat groeien, net als andere efficiënte ondernemingen. Hij benadrukt echter de nadelen voor Israël als totaal vanwege een kaalslag onder de kleine bedrijven. En juist de melkveetak is in veel kibboetsen een belangrijke economische pijler, zoals het ook het geval is bij kibboets Tzora. “We hopen dat onze politici van de ervaringen uit Europa hebben geleerd.”